مباحثی بسیار ویژه و دقیق با ما همراه باشید

پیسکولوژی ىسیتولوژی

پیسکولوژى
سیتولوژی

#یاخته یا #سلول
(به فرانسوی: #Cellule)،

سلول -یاخته -سیتوپلاسم

یاخته واحد بنیادین ساختاری و کارکردی همه جانداران (ارگانیسم‌های موجودات زنده) است و به صورت بافت سازمان می‌یابد. سلول کوچکترین واحد زندگی (حیات) است و آن‌ ها اغلب “بلوک های زندگی” نامیده می شوند. مطالعه سلول ها، زیست شناسی سلولی است.

نظریه یاخته‌ای یا سلولی که در سدهٔ پانزدهم میلادی پدید آمد می‌گوید که همه جانداران از یک یا چند سلول تشکیل شده‌اند، همه یاخته‌ها از یاخته‌های پیشین پدید می‌آیند، همه کارکردهای زیستی یک جاندار در درون سلول‌ها انجام می‌گیرند. این واحدهای بنیادی حاوی اطلاعات وراثتی لازم برای سامان دادن به کارکرد سلول و انتقال اطلاعات به نسل‌های آینده نیز هستند. سلول‌های بدن موجودات پریاخته‌ای در برخی بافت‌ها مانند پوست با پیوند میان‌یاخته‌ای به هم متصل می‌شوند.

انواع یاخته بر اساس وضعیت:

پروکاریوت: سلول‌هایی که به علت نداشتن دیوارهٔ هسته، مواد هسته‌ای در سیتوپلاسم پراکنده شده‌است و هسته مشخصی ندارند. مانند باکتری‌ها و جلبک‌های سبز – آبی

یوکاریوت: سلول‌هایی که هستهٔ آنها غشایی دارد که آن را در بر می‌گیرد و هستهٔ مشخصی دارند. مانند گیاهان، جانوران، قارچ‌ها و آغازیان.

یاخته_پیکری یا سلول‌های سوماتیک (به انگلیسی: Somatic cell)

به یاخته‌هایی گفته می‌شود که در پیدایش بافتها و اندامهای بدن نقش‌آفرینی می‌کنند. در برابر یاخته‌های پیکری، یاخته‌های جنسی هستند که به پیدایش کامه‌ها (گامتها) شامل نرینگی (اسپرم) و تخمک می‌انجامند.

یاخته‌های پیکری به همهٔ یاخته‌های جانداران چندیاخته‌ای به جز یاخته‌های جنسی و یاخته‌های زایشی و یاخته‌های بنیادی دگرگون‌نشده گفته می‌شود. یاخته‌های پیکری همهٔ اجزای اندامگان‌های پریاخته‌ای را تشکیل می‌دهند. بافت‌هایی در بدن مانند بافت‌های ماهیچه، کبد، استخوان، عصب، پوست و دیگر بافت‌های غیرجنسی همگی از یاخته‌های پیکری هستند.

برخلاف یاخته‌های جنسی مثل اسپرم یا تخمک که تک‌دسته هستند و یک دسته کروموزوم دارند یاخته‌های پیکری دودسته هستند و دو دسته کروموزوم دارند (یعنی یک دسته کروموزوم از پدر و یک دسته از مادر).

سلولهاى بدن انسان ( سوماتیک)، حاوى ۴۶ کروموزم (۲۳ جفت) مى‏باشد و هر کروموزم حاوى هزاران ژن وراثتى است. از آنجایى که تعداد کروموزمهاى دریافت‏شده توسط جنین، نباید بیشتر از تعداد کروموزمهاى والدین خویش باشد،
بنابراین بر خلاف تمامى تقسیمهاى سلولى که در سایر نقاط بدن رخ مى‏دهد- و سلولهاى ۴۶ کروموزمى (میتوز) به وجود مى‏آیند- طى فرایند تقسیمى که سبب نصف شدن کروموزم مى‏شود (میوز)، سلولهایى با ۲۳ کروموزم در سیستم جنسى مردان و زنان به وجود مى‏آید؛
یعنى هر کدام از والدین، تنها ۲۳ کروموزم (۵۰ درصد کروموزمهاى انتقال‏دهنده صفات) را به فرزند (جنین) مى‏دهند. این مسئله باعث مى‏شود که تنوع و گوناگونى بسیارى در نسلهاى آینده رخ دهد و انسان مدام در حال دگرگونى و رشد و نمو متفاوت باشد. «۱»

  «۱»چکیده‏اى از ژنتیک، ژى. ال روسینیو، ص ۸۸ و ۸۹.

ژن ‏ها

A

: هر سلول بدن حاوى ۴۶ کروموزوم مى‏باشد.

B

: هر کروموزوم، نوار زنجیر مانندى از دى‏ان‏اى(DNA) مى‏باشد.

C

: وقتى کروموزوم را زیر میکروسکوپ الکترونى بزرگ کنیم، شبیه نردبان بلندى مى‏باشد که پیچ خورده است.

D

: پله‏ هاى نردبان دى‏ان‏اى از چهار جفت باز به نام‏هاى آدنین(A) ، گوانین(G) ، سیتوزین(C) و تیمین(T) ساخته مى‏شوند، هر توالى از جفت بازها حاوى دستوراتى است که تولید یک پروتئین خاص را فرمان مى‏دهد و این توالى جفت بازها را اصطلاحا ژن مى‏نامند.