محصول به سبد خرید اضافه شد
0
۰ از ۵
(از ۰ نظر)

رساله وحدت وجود

موجود
نام كتاب: رساله وحدت وجود
نويسنده: محمد اسماعيل خواجوئى‏
موضوع: رد وحدت وجود
زبان: فارسى‏
تعداد جلد: 1
تعداد
قیمت:
10,900 تومان ارزانتر از همه جا

رساله وحدت وجود

« رساله وحدت وجود» در راستاى تبيين و نقد كلام صوفيه در مورد وحدت وجود به زبان فارسى در جواب شخص مكرّمى از علامه محمد اسماعيل خواجوئى مبنى بر عقائد صوفيه در مبحث وحدت وجود در قرن دوازدهم هجرى نوشته شده است.

محتوا رساله وحدت وجود

 ابتدا مرحوم خواجوئى ظاهر شريعت را صراط مستقيم دانسته قول به وحدت وجود و ديگر آرائى كه به ظاهر با ظواهر شريعت همخوانى ندارند را باطل مى‏داند وى مدعى است ظاهر شريعت موافق عقل و نقل بوده و ما را به اشتراك وجود مطلق و تباين وجود خاصه رهنمون مى‏سازد.

 مرحوم خواجوئى سپس وارد بيان ادله قائلان به وحدت وجود شده و آنها را ابطال مى‏كند و ايشان مى‏فرمايد مهمترين دليل صوفيه در مسله وحدت وجود اين است كه مى‏گويند وجود واجب الوجود نه در وهم و نه در خارج نمى‏تواند زائد بر ذاتش باشد و الاّ حقيقتش مجموع عارض و معروض خواهد بود كه در اينصورت حاصلش تركيب ذهنى در وهم و تركيب عينى در خارج خواهد بود.

و اگر يكى از عارض و معروض باشد لازم مى ‏آيد واجب الوجود بالذات در تحقق ذات محتاج به غير باشد و احتياج منافى وجوب وجود است پس وجود عين ذات واجب الوجود خواهد بود در ذهن و در خارج.

پس از اثبات عينيت وجود نيز مى‏گويد:

اگر اين وجود عين مطلق وجود است كه ثبت المراد و اگر مطلق نيست پس متعيّن است و تعيّن در داخل ذات نمى‏تواند باشد زيرا تركب واجب محال است.

 پس ثابت شد كه واجب الوجود وجودى است مطلق و تعيّن وصفى است عارضى يعنى زوال و عروضش تأثيرى در ذات ندارد و حقيقت وجود متأثر يا متكثر نمى‏گردد كما اينكه نور با رنگهاى آبگينه رنگى نمى‏ شود و تكثر از آثار زمين است چون نور به زمين رسيده متلون و متكثر گرديده است.

 تا اينجا دليل عرفاء بر وحدت وجود بيان شد سپس مرحوم محمد اسماعيل خواجوئى اقدام به ردّ اين دليل مى‏نمايد كه خلاصه آن به اين ترتيب است.

نخست مى‏فرمايد چگونه ممكن است تعين واجب الوجود بر قياس وجود عين حقيقت آن باشد در ذهن و در خارج لازم است چنين باشد زيرا اگر تعيّن زائد بر ذات واجب باشد پس بايد معلول غير باشد و محتاج تعيّن يعنى واجب الوجود متعيّن در تعيّن محتاج به غير خواهد بود،

امّا چون واجب الوجود به تعيّن ذاتى متعيّن گرديده است پس معروض ساير تعيّنات بطوريكه با آنها متحد باشد لكن نخواهد بود يعنى وقتى تعين ذاتى با تعين عرضى متحد شود مى‏گوئيم حتما قبل از اتحاد دوتا بودند پس اگر بعد از اتحاد هر دو موجود يا هر دو معدوم باشند اتحاد نخواهد بود و هركدام از آندو نيز اگر معدوم شود عين ديگرى نخواهد بود و زوال تعين زوال واجب خواهد بود.

 مرحوم خواجوئى در رساله وحدت وجود مى‏نويسد در مقابل اين جواب عقلى صوفيّه پاسخى ندارند و عقل را در اينجا رها كرده و از درجه اعتبار ساقطش مى‏دانند و سراغ ادعاى كشف و شهود و تمثيل و شعر و غيره مى‏روند.

 وى تمام مراحلى را كه صوفيه براى ديدن حقائق بيان مى‏كنند را ناتمام دانسته و به اشعارى‏از ابو سعيد ابو الخير و شيخ محمود شبسترى اشاره مى‏كند كه چگونه عقل را كنار گذاشته و سراغ مسائل واهى ديگرى رفته‏اند.

 ايشان مى‏فرمايند سخنان قائلين به وحدت اين است كه ذات وحدانى كه همان وجود مطلق است به قيود تعيّنات اعتباريّه در لباس كثرات ظاهر مى‏شود ولى در حقيقت جز آن ذات وحدانى چيز ديگرى نيست و هرچيزى كه توهم آيد خيالى است.

 مرحوم خواجوئى در ادامه براى استشهاد كلام خود به جملاتى از عرفا مراجعه مى‏كند تا بيانش روشن‏تر گردد در نهايت مى‏گويد هذه كلها دعاوى بلا برهان و قياسات بلا قرآن فمن ادّعى منهم ان له عليها برهانا او قياسا جامعا فليأتنابه.

 اما با وجود اين عبارات تند مرحوم خواجوئى مى‏گويد هدف ما اينجا ردّ مدعّا نيست بلكه طرح دعواست

فلذا در چهار فصل صوفيّه و مكتب آنها را مى‏شناسانيم؛

فصل اوّل

در مورد اولين صوفى و اولين خانقاه صوفيه است وى ابو هاشم صوفى را كه در اصل كوفى بوده و معاصر صوفيان ثورى اولين صوفى معرفى مى‏كند و اقدامات آنان را در ترك خانه و زندگى و در گوشه‏اى به عبادت و راز و نياز پرداختن را خلاف شرع بيّن مى‏داند او اولين خانقاه صوفيّه را در رمله شام و ساخته شده بوسيله امير ترسا بيان مى‏نمايد.

 فصل دوم كتاب رساله وحدت وجود

در تعريف تصوف است كه تعاريف گوناگونى را از شخصيت‏هاى عرفانى نقل كرده است و در نهايت تعريفى كه مى‏گويد: المتصوف اتباع الرسول فى الشريعة و الوفاء للّه على الحقيقة را اقرب به‏صواب مى‏داند.

 فصل سوم

را مرحوم خواجوئى به تعريف و تحقيق معنى توحيد اختصاص داده و در آنجا ضمن ارائه تعاريفى از توحيد به بيان اسفار چهارگانه متصوفه مى‏پردازد او سفرها را به اين ترتيب بيان مى‏نمايد:

 1- سير إلى اللّه از منازل نفس به مبداء تجليات صفات و اسماء كه همان دل است.

 2- سير فى اللّه كه عبارتست از متصف شدن به صفات حق.

 3- ترقى است در جميع صفات احديت.

 4- سير باللّه عن اللّه كه مقام بقاء بعد الفناء مى‏باشد.

 ايشان مى‏گويد صوفيه در تعريف توحيد حتى اسم را نيز راه نداده ‏اند مى‏گويند لا اسم و لا رسم و لا نعت و لا وصف( له).

 علامّه خواجوئى در فصل چهارم

اصناف صوفيّه را بيان مى‏كند كه عبارتند از دوازده كه طائفه عده ‏اى دنباله ‏رو حدود شرعى ‏اند و راه راست مى‏پيمايند ولى عده‏ اى دچار ضلالت و گمراهى گرديده ‏اند.

 اول- جليسيه كه مى‏گويند بنده چون به معرفت اشياء رسيد با خدا درست شده و قلم تكليف از او برداشته مى‏شود.

 دوم- اوليائيه كه مى‏گويند چون بنده به مقام ولايت رسيد با خدا شريك مى‏شود و اين مقام است بالاتر از مقام نبوت.

 سوم- شراخيه كه مواقعى دارند كه در آن قلم تكليف را مرتفع دانسته تمام محرمات را بر خود حلال مى‏دانند كه مرحوم خواجوئى خون اين دسته را حلال دانسته و كشتنشان را ثواب عظيم مى‏شمارد.

 چهارم- اباحيّه قائل به جبر شده مى‏گويند ما اختيارى از خود نداريم و خير و شرّ بدست خداوند است امر به معروف باطل و محرمات حلال‏اند كه اينها را نيز مستوجب لعن مى‏داند.

 پنجم- حاليه كه رقص و سماع و بيهوشى در حالت سماع را حلال مى‏دانند كه مؤلف اين حرام و غير شرعى مى‏داند.

 ششم- حلوليّه. كسانى‏اند كه مى‏گويند بوسيدن و نزديكى با پسران صاحب جمال حلال است و گفته‏اند صفتى از صفات الهى در حالت رقص بر ما ظاهر مى‏گردد.

 هفتم- حورانيّه: مى‏گويند در حال رقص با حوران بهشتى مواقعه مى‏كنيم و بعد از به هوش آمدن غسل مى‏كنند.

 هشتم- وقوعيه مى‏گويند شريعت به دليل وقوع است.

 نهم- متجاهله: لباس ابريشم و الوان پوشيده لباس طلائى را مباح دانسته مجالس مملوّ از محرمات برپا مى‏كنند و مى‏گويند اين كار را به خاطر دفع ريا انجام مى‏دهيم.

 دهم: متكاسليه: كار ايشان ترك كسب و ترك فضل و كمال است با گدايى زندگى مى‏كنند و كسب و كار را حجاب و حرام مى‏دانند.

 يازدهم: الهاميّه كه از خواندن قرآن و آموختن علم گريزاند.

 دوازدهم: شيعيه: مرحوم خواجوئى مى‏فرمايد اگر مذهب تصوف بر حق باشد صوفيه واقعى اينانند كه اهل فضائل و كمالات و زهد و اطاعت و عبادت و پيروى كامل از دستورات شرع مقدس اسلام مى‏باشند.

 در آخر مى‏گويد اين شناختى از صوفيه بود در اختيارت گذاشتم تا راه درست را انتخاب بتوانى بكنى‏

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “رساله وحدت وجود”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کالاهای مرتبط

رفتن به بالای صفحه

آشنایی با ما

کتابخانه دیجیتال اشارت جایگاه فرهنگی و علمی تخصصی در مجموعه بزرگ اشارت میباشد که با موجود نمودن انواع کتابخانه های موضوعی کتب کهن و بسیار نفیس را بصورت دیجیتال و الکترونیک منتشر نموئده و به اهل علم و معرفت ارائه مینماید .

ایران-تهران- ستارخان
تلفن: 02166561928

از ساعت ۸ الی ۱۸ -۰۲۱۶۶۵۶۱۹۲۸
با ما در تماس باشید

کلیه حقوق این سایت متعلق است به مجموعه بزرگ اشارت با مدیریت ایمان رضی زاده مشهور به حکیم رضی