کتاب الأبنیه عن حقائق الأدویه

کتاب  الابنیه عن حقائق الادویه یا روضه الانس و منفعه النفس، به زبان فارسى، کتابى است در مفردات طب در عهد منصور بن نوح سامانى( بین سنوات ۳۵۰ تا ۳۶۶ ق)، توسط موفق بن على هروى تألیف شده است.

از این کتاب، تنها یک نسخه منحصر ب‏فرد که به خط على بن احمد طوسى اسدى، شاعر معروف و سراینده گرشاسب‏ نامه و مؤلف فرهنگ فارسى معروف به لغات اسدى، در ماه شوال سال ۴۴۷ ق، استنساخ شده است.

مؤلف انگیزه ‏اش را از نگارش این اثر چنین بازگو مى ‏کند:

« من کتاب‏هاى حکیمان پیشین و عالمان طبیبان محدث همه بجستم و هرچه گفته بودند، به ‏تأمل نگاه کردم…

پس چون بدیدم هرکسى راهى گرفته بود تا قدر غرض خویش، بعضى از ایشان فصل ‏هایى بیرون کرده بودند موجز و بعضى نه

و نیز آن بعضى شرح تمام نکرده بودند،  من خواستم که کتابى بنا کنم و هرچه شناسند اندر او یاد کنم؛ از آن چیزها که استعمال کنند و پس قوت‏هاشان پیدا کنم

فعلشان بگویم به شرحى تمام و به وجهى نیکو که بزرگ‏تر منفعتى و عظیم‏ تر خطرى این راست»( الابنیه عن حقائق الادویه، ص ۱- ۲). وى در ادامه، کتاب را به حاکم سامانى هدیه می کند.

ساختار

کتاب، داراى ۲۹ باب به ترتیب حروف الفبا است و ۵۸۴ کلمه و ماده( از موادى که در مداوا و درمان بیمارى‏ها به کار برده می ‏شوند) را در بر گرفته است و خواص طبى هریک را بیان نموده است.

مؤلف، در ابتدا ماده مورد نظر را ذکر مى ‏کند و سپس گونه ‏هاى آن، خواص و مصارف آن را برمى‏ شمرد.

این نکته را نیز باید گوشزد کنیم که هرچند مؤلف، این اثر را بر اساس ترتیب حروف الفبا تدوین و تحریر نموده است، ولى رعایت این ترتیب تنها در اولین حرف کلمات است.

محتوا

کتاب« الابنیه عن حقائق الادویه»، از چند جهت قابل توجه است:

1. این اثر، یکى از قدیمی ‏ترین نگاشته‏ هاى پارسى در طب سنتى است، بلکه شاید بتوان آن را قدیمى ‏ترین نگاشته طب فارسى دانست که به دست ما رسیده است.
2. از جامعیت نسبى برخوردار است. مؤلف مدعى است که براى تألیف این اثر به همه کتاب‏هاى پیشینیان نظر انداخته است.

کتاب مثنوی هفت اورنگ (۲جلدی)

کتاب مخزن الادویه عقیلی

کتاب گلشن راز

نگاهى به مطالب این اثر، نشان‏گر این است :

که مدعاى مؤلف چندان به ‏گزافه نیست؛ مثلاً در ابتداى حرف الف، سخنى از طبیبى هندى با نام سرى فرکوادت نقل می ‏کند( الابنیه عن حقائق الادویه، ص ۶) که ما امروزه کوچک‏ترین مطلبى در باره زندگى او نمی ‏دانیم.

3. داراى فائده ادبى و لغوى است که اهل ادب از آن بهره ‏مند خواهند شد.

افزون بر اینها، از آنجا که تنها نسخه این اثر را شاعر مشهور، اسدى طوسى استنساخ کرده است، رسم ‏الخط و شیوه نگارشى این اثر نیز قابل توجه است.

مطالعه این کتاب را به شما پیشنهاد می دهیم :

کتاب راز درمان دکتر احمدیه ۳ جلدی