عبد الرحمن اسفراینى بر اساس مبانى عرفان و تصوف، به تأویل و شرح حدیث نبوى میپردازد و بدین ترتیب اندیشه هاى عرفانى خود را به رشته ى تحریر درمی آورد تا براى طالبان طریق معرفت و عرفان مفید واقع شود.
ایشان تصریح میکند که رفتن در مرحله ى پنجم، کار عاشقان است و تقرب جستن به درگاه سبحان است و در این منزل، طالب را چهارده هزار حجاب نورانى از صفات غیرت الهى و جلال سلطنت پادشاهى در راه است و تا سالک به طور کلى قطع هواهاى نفسانى نکند، نمىتواند در منزل پنجم وارد شود.
لازم به ذکر است که منزل پنجم از منازل طریقت، در نظر اسفراینى درجه ى هشتم از درجات بهشت است و در این منزل، هر خاطرى از خواطر مختلفه که منافى طریقت است، به طور کلى از سالک منتفى مىشود؛ مگر خاطرهاىی که حقانى باشد.
برخى از مطالب این رساله عبارت است از:
نامه اى که در جواب امین الدین عبد السلام خنجى، مرید خود، نوشته است و برخى از رؤیاهاى وى را تعبیر کرده است.
شخصى سؤال می کند که منظور از روایت« اگر دنیا از خون تازه باشد، قوت مؤمن از آن، چیزى جز حلال نیست»، چیست؟ اسفراینى در توضیح روایت، اشاره ى مختصرى به عبور نفس از چهار مرحله ى اماره، لوامه، ملهمه و مطمئنه میکند.
پاسخى به سؤال یک برادر دینى در مورد دو کلام صوفیانه است که کلام دوم، منسوب به ممشاد دینورى در باره سماع است.
نامه اى است که احتمالاً در پاسخ شیخ الاسلام، جمال الدین نوشته شده و خوابى را که این شخص دیده، تعبیر عرفانى مىکند.
پاسخ به سؤالى است در باره ى حدیث قدسى« لا اله الا الله حصنى فمن دخل حصنى امن من عذابى».
پاسخ به سؤالى در مورد بیان شیخ ابو الحسن بستى در باره ى نزول موجودات از وراى قدم و صعود آنها به طرف وحدت مطلق.
روش سلوک و خلوت نشینى: این رساله، در هشت فصل تنظیم شده است.
فصل دوم
در باره حقیقت خلقت انسان صحبت مىکند و اینکه مقصود از خلقت انسان چیست؟
فصل سوم
در باره ى آداب صوفیان و قواعد مذهب ایشان است.
فصل چهارم
در کیفیت جمعیت قلب سخن به میان می آید که سالک باید تمامى اشتغالات را از دل بیرون کند و یکسره به سوى حضرت حق متوجه باشد و کلمه ى« لا اله الا الله» را ورد خود قرار دهد.
فصل پنجم
آداب ذکر بیان مى شود که هشت قسم است:
دوام وضو و طهارت ظاهر
طهارت باطن که حصول آن، نهایت ریاضت است؛
خاموشى؛
خلوت دائم؛
صوم؛
رضا و تسلیم؛
داشتن شیخى کامل و راه رفته؛
دوام ذکر« لا اله الا الله».
فصل ششم
در باره فضیلت و برترى کسانى صحبت مىکند که به طایفه صوفیه خدمت مىکنند.
فصل هفتم
در جواب جمعى از منکران و متعنتان است که اصحاب طریقت و اهل خلوت را انکار مىکنند.
و آخرین فصل این رساله
جواب به سؤالى است که در باره ى فایده ترک دنیا و آخرت شده است.
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.