کتاب مکاتیب سنایی
حكيم سنايى
در طراز اول گويندگان فارسى محسوب مىشود و او همواره مورد توجه علاقه مندان قرار گرفته و پيش شاعران و اديبان احترام فراوان داشته است.
سنايى نخستين شاعرى است كه افكار تصوف و عرفان را با ذوق شعرى آميخته و در قالب نظم درآورده است.
نسخه نخستين از مجموعه نامه هاى سنايى شامل كلياتى است كه در كتابخانه ديوان هند لندن به عنوان اشعار سنايى زير شماره 927 مضبوط است
اين نسخه بر اغلب آثار منثور و منظوم حاوى است و به ترتيب نو تهيه شده و اقلا سه نسخه از اين ترتيب در دست است.
محتوای کتاب مکاتیب سنایی
مکاتیب سنایی “مجموعه ای است متشکل از هفده نامه از “سنایی غزنوی “که حکیم آنها را برای افراد و شخصیت های مختلف عصر خویش نگاشته است .متن هر یک از نامه ها با آیات، احادیث و اشعار همراه شده است
اين نسخه شامل مندرجات زير است كه پس از نقل مقدمه سنايى كه همراه ديوان چاپ مدرس و چاپ مظاهر مصفا و حديقة الحقيقة چاپ مدرس منتشر شده، از طرف مرتب دستنويس توضيح داده شده
هم چنانکه اشعار این شاعر،شامل معارف و حقایق عرفانی و حکمی و اندیشه‌های دینی و زهد و وعظ و تمثیلات تعلیمی است مکاتیب یا نامه‌هائی دارد که،گرچه از نظر کمیت در برابر آثار منظوم این شاعر،بسیار اندک میباشد
لیکن از نظر کیفیت و شیوهء بیان و سبک نگارش و تبیین و روشن کردن حقایق تاریخی و نمایان کردن شخصیت بزرگان و دانشمندان معاصر سنائی و زدودن غبار اوهام جهالت از پیرامون شخصیت نوابغی چون حکیم عمر خیام نیشابوری،از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
قسم اول در نامه ها و جوابها كه وى نوشته است.
قسم دوم در توحيد رب العالمين جل جلاله.
قسم سيوم در نعت پيغمبر محمد مصطفى صلوات اللّه و سلامه.
قسم چهارم اندر موعظة و زهد و حكمت.
قسم پنجم در مدحيات و مراثى.
قسم ششم در غزليات.
قسم هفتم فى المقطعات و المراثى و الهزليات.
قسم هشتم در رباعيات.
قسم نهم در مراتب حال انسانى كه آن را كنوز الرموز خوانند و سير العباد الى المعاد نيز خوانند.
قسم دهم در كارنامه بلخ كه به بلخ نوشته بود و سنايى آباد فى الزهد و الموعظة و السلوك و العشق.
نثر کتاب مکاتیب سنایی بینابین و در واقع نمونه‌ای است از نثر منشآت و ترسلات در این دوره که از نثر مرسل فنی‌تر است
هرچند مکاتیب سنایی تمام مختصات نثر فنی را کم‌وبیش داراست اما از مقایسه اجمالی آن با دیگر آثار منثور این دوره درمی‌یابیم که مختصات نثر مصنوع در آثار قبل از آن مانند چهار مقاله نظامی عروضی کمرنگتر و در آثار بعدازآن مانند منشآت خاقانی پررنگتر است
یعنی ضمن اینکه سیر تکاملی نثر را از ساده به مصنوع نشان می‌دهد، بیانگر این است که سنایی در کاربرد مختصات نثر فنی جانب اعتدال را فرو نگذاشته است
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.