کتاب المعجم الفلسفی

توسط دكتر جميل صليبا، به زبان عربى و در باره توضيح پاره ‏اى از لغات و اصطلاحات فلسفى نوشته شده است.

ساختار

كتاب، داراى دو جزء است و لغات و اصطلاحات فلسفى را به ترتيب حروف الفبا، در بيست و هشت باب ذكر كرده است .

در كنار غالب لغات عربى، معادل آنها را در انگليسى و فرانسوى نيز آورده است.

محتوا

اولين لغت كتاب، الآخرة و آخرين آن، اليوهيمرية است.مؤلف، اصطلاح الآخرة را علمى دانسته است كه از مسائل مربوط به پايان جهان و منازل فراروى انسان سخن مى‏گويد.

اصطلاح اليوهيمرية را نام مذهب يوهيميروس قورينايى، مى‏داند.

در اين مذهب، اعتقاد بر اين است كه خدايان اسطوره ‏اى، انسان‏هايى برجسته و قهرمان بوده اند و زندگى واقعى داشته‏ اند، منتها مردم، پس از مرگ آنها، چنان در حقشان غلو كرده ‏اند كه رفته رفته به اسطوره مبدل شده‏ اند.

• پاره‏ اى ديگر از لغات بدين قرار است:

باطل، در اصطلاح، به معانى گوناگونى آمده از قبيل عدم مطابقت فعل با امرى كه خواهان آن هستى، بودن فعل به گونه اى كه اصلا به مقصود دنيوى نرسد، آنچه داراى فايده و اثر و غايتى نيست .

التحليلات، در نزد ارسطو، همان منطق صورى است و بر دو گونه مى‏باشد:

یكى، تحليلات اولى كه مشتمل بر تحليل قياس است و ديگرى، تحليلات ثانيه كه مشتمل بر شروط معرفت علمى و برهانى است.

ثابت، ضد متغير است و بر موجود يا امرى كه با تشكيك مشكك زايل نمى‏گردد، اطلاق مى‏شود.

الجمهورية، حكومتى است مردمى كه در آن، رئيس دولت براى مدتى معين از طرف مردم انتخاب مى‏شود و نيز به هيئتى متشكل از اشراف قوم يا بزرگان آنها اطلاق مى‏گردد.

الحبسة، معناى اين لفظ در زبان انگليسى ناتوانى از گفتار يا نوشتار يا… و در زبان عربى فقط به ناتوانى از گفتار اطلاق مى‏شود.

الخارجى، در اصطلاح فلاسفه، معانى متعددى دارد از قبيل ظاهر، آنچه وجودش مستقل از شناخت ما نسبت به آن است، موجود در اعيان نه اذهان، آنچه بذاته و لذاته موجود است.

الوسيط، آنچه واسطه بين دو چيز واقع مى‏شود براى نزديك كردن يكى به ديگرى، شخصى كه باعث ايجاد ارتباط بين زندگان و ارواح مردگان مى‏شود.