کتاب شرح مصادرات كتاب اقليدوس
تأليف حسن بن هيثم( 432- 354 ق)، به زبان عربى و در موضوع علم رياضى است و شامل بديهيات، مسلمات و تعريفات مى باشد.
ساختار
كتاب، مشتمل بر:
دو مقدمه( مقدمه اول، از احمد فؤاد باشا و مقدمه دوم، از محقق كتاب، دكتر احمد عزب احمد) و
دو بخش با عناوين« دراسة تحليلية للرياضيات» و« تحقيق مخطوط شرح مصادرات كتاب اقليدس» است.
متن كتاب« شرح مصادرات»، در يازده مقاله تنظيم شده است.
محتوا
مؤلف، در اين كتاب، به شرح و بررسى مقدماتى كه جناب اقليدس در كتاب اصول خويش در آغاز هر مقاله آورده، پرداخته است؛
به عنوان نمونه:
وى، پس از آنكه هندسه را يكى از صناعات نظرى( علومى كه تنها بر پايه برهان استوار است)، مى داند و به معرفى مبادى آن مى پردازد
از جمله مقادير تعليمى را به جسم تعليمى و سطح و خط تقسيم مى كند و جسم تعليمى را مقدارى سه بعدى مى خواند؛ يعنى كميتى كه در سه جهت درازا و پهنا و ژرفا كشش دارد و… مى نويسد:
« اكنون به الفاظ اقليدس بازمى گرديم؛ وى، در تعريف نقطه مى گويد:
« نقطه، چيزى است كه جزء ندارد». اين، گفتارى است كه بر چيزى كه نقطه مى خوانيمش، دلالت دارد.
گروهى، اين قول را حد مى خوانند و گروهى، رسم… نقطه، به گونه هاى ديگر نيز تعريف شده است، از قبيل اينكه نقطه، نهايت خط است… نقطه، وحدت داراى وضع است…»
مؤلف، تا آخر يازده مقاله، به همين ترتيب، شرح مصادرات اصول اقليدس را دنبال مى كند.
احمد فؤاد باشا، در مقدمه خود، در باره اهميت و ارزش علم رياضى، تاريخ و كاربرد علم رياضى در مصر باستان و كاربرد علم رياضى و به كارگيرى آن در ساخت اهرام مصر سخن مى گويد.
وى، معتقد است كه اولين كسانى كه رياضى را تأسيس كردند و شكل و رسم دادند، مصريان باستان بودند.
سپس محقق كتاب، مباحثى مفصل و ارزنده پيرامون كتاب و تأليف آن و نسخه هاى خطى موجود آن، بررسى كتاب اصول اقليدس و موقعيت آن در نزد اعراب، مصادرات اقليدس( شامل بديهيات، تعريفات و نظريات) و… مطرح مىكند.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.