کتاب ترجمه تفسیر المیزان ( نسخهPDF)

ترجمه تفسير الميزان، اثرى از سيد محمد باقر موسوى همدانى است. اين ترجمه نفيس تفسير الميزان، توسط شاگردان مرحوم علامه طباطبايى« ره» انجام گرفت.

المیزان فی تفسیر القرآن که بیشتر به تفسیر المیزان شهرت دارد، از جامع‌ترین و مفصل‌ترین تفاسیر شیعی قرآن به زبان عربی است که در قرن چهاردهم هجری به قلم سید محمد حسین طباطبائی (۱۲۸۱ – ۱۳۶۰ش) نگاشته شده است.

المیزان از تفسیرهای ترتیبی است و روش تفسیری آن، تفسیر قرآن به قرآن، یعنی تفسیر آیات به کمک دیگر آیات، است. انصاف علمی و دقت و عمق این تفسیر باعث شده است که این تفسیر مورد توجه عالمان شیعه و سنی قرار گیرد و به یکی از معتبرترین منابع فهم و تحقیق قرآن تبدیل شود. در ظرف مدت کوتاهی ده‌ها کتاب و صدها مقاله و پایان نامه در مورد آن نوشته شده است.

 محتوا

ابتدا آقايان مكارم شيرازى، مصباح يزدى، محمدعلى گرامى، عبدالكريم نيرى بروجردى، محمدرضا صالحى كرمانى، سيد محمد خامنه‏ اى، محمد جواد حجتى كرمانى، 12 جلد آن را ترجمه كردند. آقاى موسوى همدانى خود مى‏گويند:

« روزى مرحوم علامه به من امر فرمودند كه تفسير ايشان را ترجمه كنم، وقتى ترجمه را ملاحظه نمودند، فرمود: آن 12 جلد ديگر را نيز ترجمه كن تا يك دست گردد، من هم دوباره آنها را ترجمه كردم. بنابراين بعضى مجلدات تفسير الميزان، دو ترجمه دارد. البته ايشان در مقدمه ترجمه تفسير الميزان، چاپ جامعه مدرسين مى‏نويسند:« 10 جلد آن قبلا ترجمه شده بود و آن ترجمه 5 جلد عربى الميزان مى‏باشد.»

ايشان ضمن ترجمه تفسير الميزان، ترجمه‏ اى نيز از آيات قرآنى ارائه داده ‏اند، و به طور مستقل نيز مى‏تواند، مورد استفاده واقع شود. بنابر نقل دانشنامه قرآنى ايشان در ترجمه قرآن به ترجمه مرحوم پاينده نظر داشته است.

ايشان بدليل اين كه از شاگردان مرحوم علامه طباطبايى« ره» بوده، و با مبانى فكرى استاد خود در جنبه ‏هاى مختلف، آشنايى داشته، توانسته‏ اند، ترجمه خوبى از اين تفسير ارائه دهند، ترجمه‏ اى كه در رساندن معنا و منظور مفسر، تقريبا موفق بوده‏ اند.

مترجم در جلد 1 صفحه 549 چاپ جامعه مدرسين حوزه علميه قم مى‏نويسد:

« تصميم دارم وقتى مقابله همه روزه ما به اينجا رسيد، اين قسمت را نخوانم.» از اين عبارت برمى ‏آيد كه ايشان ترجمه را با استاد علامه، مقابله مى‏كرد، و اين از نكات مثبت آن، شمرده مى‏شود.

متأسفانه مترجم، روش كار خود را بيان نكرده است؛ امّا سعى نموده ترجمه ‏اى قابل فهم ارائه دهد. براى توضيح بعضى مطالب گاهى بين پرانتز از خود مطلبى بيان مى‏كنند؛ مانند جلد 1 صفحه 71 سطر اول گاهى با ذكر چند مثال، قصد تبيين بيشتر مطلب را مى‏نمايند، مانند جلد 1 ترجمه صفحه 565 سطر 15 گاهى نيز در صدد توضيح موضوعى در پاورقى، برمى‏آيند، به عنوان نمونه، بحثى راجع به مباهله در جلد سوم ترجمه سوره آل عمران ذيل آيه 61- 63 صفحه 370- 371.

گاهى به ذكر بعضى احتمالات در پاورقى مى‏پردازند، مانند جلد 19 صفحه 668 ذيل آيه 13- 37 سوره الحاقه.

گاهى نيز مبادرت به ذكر داستانى مناسب بحث، مى‏نمايند، مانند جلد 1 صفحه 548- 549؛ امّا در مواردى نيز در ترجمه اقدام به حذف جمله، عبارت يا كلماتى مى‏نمايند.( كه در ترجمه امر عادى تلقى مى‏شود.) در بحث اخلاقى ذيل آيات 153 تا 157 سوره بقره صفحه 372 جلد 1 عربى، نمودار درختى اصول و فروع صفات اخلاقى آورده شده است، كه تعبير علامه نشان مى‏دهد، اين نمودار از ايشان است؛ امّا در ترجمه، اين نمودار ترسيم نشده و اشاره‏اى به وجود آن در متن تفسير ننموده است.

مترجم، آياتى را نيز كه جهت استشهاد يا موارد ديگر مصنف يا در روايات مورد استفاده قرار داده، در پاورقى ترجمه نموده است‏

به كار بردن عين كلمۀ عربى در ترجمه با وجود معادل فارسى آن، از مواردى است كه در ترجمۀ الميزان مشاهده مى‌شود، به عنوان نمونه، كلمۀ «سبيل» و «غرض» در متن عربى، به همين شكل بكار رفته است.