کتاب وجه دین

وجه دين، تاليف حكيم ناصرخسرو قباديانى( 394 تا 481 ق)، شاعر و انديشمند بزرگ قرن پنجم و صاحب آثار نثر و نظم بسيار مى‏باشد.

ناصر خسرو اين كتاب را در تاويلات احكام شريعت بر طريقه اسماعيليان نوشته است. وى در اين كتاب آيات و احاديث بسيارى را بر مشرب اسماعيلى به تاويل كشانده است. بعضى معتقدند كه اين كتاب ترجمه آثار كهن و برجسته اسماعيلى عهد فاطميان است، لكن به سبب تغيير كلى لحن آن، به ماهيت كتاب اصلى نمى‏توان پى برد.

ناصر در علت نام گذارى كتاب خود به وجه دين مى‏گويد:

نام نهاديم مر اين كتاب را روى دين، از بهر آن كه همه چيزها را مردم به روى توان شناخت و خردمندى كه اين كتاب را بخواند دين را بشناسد

وى در اين كتاب پس از تبيين فلسفه و اعتقادات اسماعيلى، به بيان كلياتى در باب وجوب ذات الهى و علم و بهشت و دوزخ و قرآن… پرداخته و در آداب عبادات به تفصيل وارد بحث از« تأويل» شده است.

كتاب« وجه دين»، به ظن قوى از تأليفات حكيم ناصر خسرو است و در كتب مختلفه تأليف آن را به مشاراليه نسبت داده‏ اند

ساختار و گزارش محتوا

اين كتاب؛ مشتمل بر پنجاه و يك گفتار است. از گفتار سيزدهم تاويل اعوذ بالله من الشيطان الرجيم و آن گاه تاويل بسم الله الرحمن الرحيم و سپس آداب و دستورهاى فقهى يكايك به روش اسماعيلى شرح و تاويل مى‏گردد. عناوين برخى از اين گفتارها بدين شرح است:

اندر اثبات حجّت خداى‏تعالى.

اندر پيدا كردن خداوند حق از جمله دعوى كنندگان.

اندر علم؛ يعنى دانش كه چيست.

اندر علم روحانى لطيف.

اندر بهشت و در او و كليد در او.

اندر دوزخ و كليد در او.

اندر واجبى فرستادن پيغمبران و تعداد ايشان.

اندر صفت قرآن و تأويل آن.

اندر اثبات ظاهر و باطن كتاب و شريعت.

اندر كلمه اخلاص و بيان شهادت او.

اندر سوره اخلاص و بيان آن.

فصل در تأويل الا للّه الدين الخالص.

اندر تأويل اعوذ باللّه من الشيطان الرّجيم.

اندر تأويل بسم اللّه الرّحمن الرّحيم.

اندر تأويل آبدست و آداب آن.

اندر تأويل تيمم كردن به خاك.

اندر تأويل بانگ نماز.

فصل اندر تعصب شيعت كه نماز كوتاه نشايد كردن مسافر را.

اندر تأويل پنج وقت نماز و عدد ركعات او.

اندر تأويل نماز آدينه.