هزار و يك كلمه (6 جلدی)

« هزار و يك كلمه»، كتابى است كشكول‏گونه، مشتمل بر مطالب گوناگون قرآنى، عرفانى، فلسفى، فقهى، رياضى، هيوى و… كه استاد حسن‏زاده، آن را بعد از تأليف« هزار و يك نكته»، به همان سبك و به زبان فارسى، به رشته تحرير درآورده است.

ساختار

تا كنون شش جلد از اين كتاب كه مجموعا حاوى شش‏صد و سى و شش كلمه است به چاپ رسيده است.

كلمه‏ هاى اين كتاب، مانند نكته ‏هاى هزار و يك نكته، در طول و قصر متفاوتند، برخى از آنها، خود، رساله‏اى است مستقل( مانند كلمه يكم كه در باره ارزش طب و مقام و مرتبه طبيب است) و برخى ديگر كوتاه و در سطورى چند( مانند: نسبة اولى الاوليات الى جميع النظريات كنسبة فاعل الكل الى الموجودات؛ وحدت صنع دائم، برهان قاطع است كه نظام وجود اتفاقى نيست.)

استاد، در مقدمه كوتاهى كه بر كتاب نگاشته، چنين آورده است:« هزار و يك كلمه و هزار يك نكته توأمانند؛ يعنى دو اثر هم‏زاد، عدل يك‏ديگرند، لذا هر آنچه در وصف شمايل اين گفته‏ايم مر آن ديگرى را نيز شامل است، چه هر نكته‏اى از اين، كلمه‏اى دل‏پذير است و هر كلمه ‏اى از آن،دارای مضامین غلیظه و مفاهیم رقیقه است.

جلد اول

جلد دوم

درباره نویسنده

حضرت علامه حسن زاده آملی

در اواخر سال 1307 هجرى شمسى مطابق با 1347 قمرى برابر با 1929 ميلادى در[ ايرا] از توابع لاريجان آمل ديده به جهان گشود.

زندگينامه‏

نام اصلى ايشان حسن بن عبدالله طبرى آملى است كه به حسن زاده شهرت دارد.

مقدمات علوم حوزوى و فراگيرى علومى كه بين طلاب متداول است را در مسجد جامع آمل آموخت، در اين دوران كه شش سال طول كشيد از محضر علمايى چون: آية اللّه ميرزا ابوالقاسم فرسيو، آية اللّه غروى، آقا شيخ احمد اعتمادى، شيخ ابوالقاسم رجايى لتي كوهى، شيخ عزيز اللّه طبرسى و مرحوم عبداللّه اشراقى بهره گرفت.

سپس در سن 22 سالگى و در شهريور 1329 به تهران رفت و از محضر آيات: ميرزا ابوالحسن شعرانى، حاج ميرزا مهدى الهى قمشه‏اى، حاج شيخ محمد تقى آملى، ميرزا ابوالحسن رفيعى قزوينى، شيخ محمد حسين فاضل تونى، آقا ميرزا احمد آشتيانى و سيد احمد لواسانى استفاده كرد.

در سال 1342 به قم عزيمت نمود و از علامه سيد محمد حسين طباطبائى و برادرش سيد حسن طباطبائى و آقا سيد مهدى قاضى طباطبائى بهره‏ها برد.

و از همان سال تا كنون در حوزه علميه قم به درس و بحث و تحقيق و پژوهش اشتغال دارد.

اولين اثر ايشان تصحيح و اعراب گذارى و تحشيه نصاب الصبيان است و بطور كلى مى توان نگاشته‏هاى وى را به پنج دسته: تاليف مستقل، شروح، حواشى و تعليقات، تصحيح آثار ديگران و رسالات تقسيم نمود.

تأليفات‏

 كلمه عليا در توقيفيت اسماء- خير الاثر در رد جبر و قدر- انسان و قرآن- حول الرؤية- رساله امامت- دروس اتحاد عاقل به معقول- نور على نور در ذكر و ذاكر و مذكور- لقاءالله- گشتى در حركت- تقديم و تعليق رساله- انسان در عرف عرفان- هزار و يك كلمه- قرآن هرگز تحريف نشده- انسان كامل در نهج البلاغه- قرآن و عرفان و برهان از هم جدايى ندارند- الالهيات من كتاب الشفاء- نهج الولاية در شناخت امام زمان( عليه السلام)- صد كلمه در معرفت نفس- نصوص الحكم بر فصوص الحكم- النور المتجلى فى الظهور الظلى- النفس من كتاب الشفاء- مجمو عه مقالات- ديوان اشعار- دروس معرفت نفس( 3 جلد)- الهى نامه- هزار و يك نكته- وحدت از ديدگاه عارف و حكيم- شرح نهج البلاغه به نام‏[ تكملة منهاج البراعة] به عربى در پنج مجلد- شرح زيج بهادرى به فارسى- شرح فصوص فارابى يك دوره كامل به فارسى- مآخذ و مصادر نهج البلاغه و استدراكات آن- شرح باب توحيد حديقه سنايى- شرح يك دوره مسائل رياضى هيوى زيج بهادرى و تعليقات آن- شرح عربى تحفة الاجله في معرفة القبلة حيدر قلى سردار كابلى- تعليقات بر شرح بر فصوص محى الدين عربى- تعليقات بر قبله ملا مظفر- تعليقات و حواشى بر دوره اصول اقليدس و شرح صدور آن به تحرير خواجه نصرالدين طوسى- تعليقات بر هشت باب معانى شرح مطول تفتازانى- تعليقات دوره منطق منظومه متاله سبزوارى- تعليقات بر اسفار صدر المتالهين بخصوص از اول جواهر و اعراض تا آخر آن به تفصيل- تحشيه تمهيد القواعد صائن الدين معروف به ابن تركه- تعليقه و تحشيه و تصحيح مجسطى بطلميوس و نيز حاشيه بر شروح آن چون شرح نظام الدين نيشابورى و شرح محمد على رياضى- تصحيح كامل يك دوره نهج البلاغه از روى نسخه‏اى كه به يك واسطه از خط سيد رضى استنساخ گرديده است.- تصحيح و اعراب گذارى جلدين اصول كافى ثقه الاسلام كلينى- تصحيح تفسير خلاصة المنهج مرحوم ملا فتح الله كاشانى- تصحيح كامل يك دوره تمامى حكمت متعاليه معروف به اسفار ملا صدرا از اول تا آخر آن از روى چندين نسخه مخطوط و غير مخطوط محشى و مصحح بر تحشيه و تصحيح مرحوم سيد ابوالحسن جلوه زواره‏اى و سيد حسن آل طعمه و ديگر حكما- تصحيح و تحشيه بر دوره كامل شرح محقق خواجه نصير الدين طوسى بر اشارات ابو على سينا- تصحيح كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد كه شرح علامه حلى بر تجريد الاعتقاد خواجه نصير طوسى مى باشد- تصحيح و تعليق اكرومانالاوس در مثلثات كروى به تحرير خواجه نصير الدين طوسى- تصحيح و تعليقه شرح عبد العلى بيرجندى بر زيج الغ بيك- تصحيح شرح ملا عبدالعلى بيرجندى بر اسطرلاب خواجه نصير طوسى و تصحيح بيست باب اسطرلاب خواجه نصير و هفتاد باب رساله حاتميه در اسطرلاب شيخ بهائى- تصحيح كليله و دمنه ابو المعالى نصرالله منشى با مقدمه و حواشى و مآخذ و امثال آن و ترجمه دو بابش- تصحيح خزائن نراقى با مقدمه و تعليقات به عربى و فارسى- تصحيح نصاب الصبيان با مقدمه و تحشيه و مزين به تقريظ علامه شعرانى وى رساله‏هاى متعددى در علوم گوناگون دارند كه عبارتند از:- مفاتيح المخازن كه در واقع تكميل كننده مقدمات دوازده‏گانه قيصرى بر شرح فصوص ابن عربى است- رساله‏اى در كسب- رساله‏اى در اقسام فاعل- رساله فارسى انه الحق رساله‏اى در ظل( تانژانت)- رساله‏اى در تكسير دايره و بيان نسبت محيط به قطر دايره( يعنى بحث از پى)- رساله‏اى در مثل افلاطونى- رساله‏اى در مراتب و درجات قرآن مجيد- رساله‏اى در ميل كلى و مسائل متعدد هندسى و نجومى- رساله‏اى در سير و سلوك- رساله‏اى در تفسير بسم الله الرحمن الرحيم- سى فصل( دايره هنديه)- قضا و قدر- تعيين سمت قبله مدينه به اعجاز رسول الله( صلى الله عليه واله و سلم)- مطالب رياضى- پيرامون فنون رياضى- مناسك حج- ليلة القدر و فاطمه( عليها السلام)- قطب نما و قبله نما- اختلاف منظر و انكسار نور- لوح و قلم- كل فى فلك يسبحون- مدارج و معارج‏