هزار و یک کلمه (۶ جلدی)

« هزار و یک کلمه»، کتابى است کشکول‏گونه، مشتمل بر مطالب گوناگون قرآنى، عرفانى، فلسفى، فقهى، ریاضى، هیوى و… که استاد حسن‏زاده، آن را بعد از تألیف« هزار و یک نکته»، به همان سبک و به زبان فارسى، به رشته تحریر درآورده است.

ساختار

تا کنون شش جلد از این کتاب که مجموعا حاوى شش‏صد و سى و شش کلمه است به چاپ رسیده است.

کلمه‏ هاى این کتاب، مانند نکته ‏هاى هزار و یک نکته، در طول و قصر متفاوتند، برخى از آنها، خود، رساله‏اى است مستقل( مانند کلمه یکم که در باره ارزش طب و مقام و مرتبه طبیب است) و برخى دیگر کوتاه و در سطورى چند( مانند: نسبه اولى الاولیات الى جمیع النظریات کنسبه فاعل الکل الى الموجودات؛ وحدت صنع دائم، برهان قاطع است که نظام وجود اتفاقى نیست.)

استاد، در مقدمه کوتاهى که بر کتاب نگاشته، چنین آورده است:« هزار و یک کلمه و هزار یک نکته توأمانند؛ یعنى دو اثر هم‏زاد، عدل یک‏دیگرند، لذا هر آنچه در وصف شمایل این گفته‏ایم مر آن دیگرى را نیز شامل است، چه هر نکته‏اى از این، کلمه‏اى دل‏پذیر است و هر کلمه ‏اى از آن،دارای مضامین غلیظه و مفاهیم رقیقه است.

جلد اول

جلد دوم

درباره نویسنده

حضرت علامه حسن زاده آملی

در اواخر سال ۱۳۰۷ هجرى شمسى مطابق با ۱۳۴۷ قمرى برابر با ۱۹۲۹ میلادى در[ ایرا] از توابع لاریجان آمل دیده به جهان گشود.

زندگینامه‏

نام اصلى ایشان حسن بن عبدالله طبرى آملى است که به حسن زاده شهرت دارد.

مقدمات علوم حوزوى و فراگیرى علومى که بین طلاب متداول است را در مسجد جامع آمل آموخت، در این دوران که شش سال طول کشید از محضر علمایى چون: آیه اللّه میرزا ابوالقاسم فرسیو، آیه اللّه غروى، آقا شیخ احمد اعتمادى، شیخ ابوالقاسم رجایى لتی کوهى، شیخ عزیز اللّه طبرسى و مرحوم عبداللّه اشراقى بهره گرفت.

سپس در سن ۲۲ سالگى و در شهریور ۱۳۲۹ به تهران رفت و از محضر آیات: میرزا ابوالحسن شعرانى، حاج میرزا مهدى الهى قمشه‏اى، حاج شیخ محمد تقى آملى، میرزا ابوالحسن رفیعى قزوینى، شیخ محمد حسین فاضل تونى، آقا میرزا احمد آشتیانى و سید احمد لواسانى استفاده کرد.

در سال ۱۳۴۲ به قم عزیمت نمود و از علامه سید محمد حسین طباطبائى و برادرش سید حسن طباطبائى و آقا سید مهدى قاضى طباطبائى بهره‏ها برد.

و از همان سال تا کنون در حوزه علمیه قم به درس و بحث و تحقیق و پژوهش اشتغال دارد.

اولین اثر ایشان تصحیح و اعراب گذارى و تحشیه نصاب الصبیان است و بطور کلى مى توان نگاشته‏هاى وى را به پنج دسته: تالیف مستقل، شروح، حواشى و تعلیقات، تصحیح آثار دیگران و رسالات تقسیم نمود.

تألیفات‏

 کلمه علیا در توقیفیت اسماء- خیر الاثر در رد جبر و قدر- انسان و قرآن- حول الرؤیه- رساله امامت- دروس اتحاد عاقل به معقول- نور على نور در ذکر و ذاکر و مذکور- لقاءالله- گشتى در حرکت- تقدیم و تعلیق رساله- انسان در عرف عرفان- هزار و یک کلمه- قرآن هرگز تحریف نشده- انسان کامل در نهج البلاغه- قرآن و عرفان و برهان از هم جدایى ندارند- الالهیات من کتاب الشفاء- نهج الولایه در شناخت امام زمان( علیه السلام)- صد کلمه در معرفت نفس- نصوص الحکم بر فصوص الحکم- النور المتجلى فى الظهور الظلى- النفس من کتاب الشفاء- مجمو عه مقالات- دیوان اشعار- دروس معرفت نفس( ۳ جلد)- الهى نامه- هزار و یک نکته- وحدت از دیدگاه عارف و حکیم- شرح نهج البلاغه به نام‏[ تکمله منهاج البراعه] به عربى در پنج مجلد- شرح زیج بهادرى به فارسى- شرح فصوص فارابى یک دوره کامل به فارسى- مآخذ و مصادر نهج البلاغه و استدراکات آن- شرح باب توحید حدیقه سنایى- شرح یک دوره مسائل ریاضى هیوى زیج بهادرى و تعلیقات آن- شرح عربى تحفه الاجله فی معرفه القبله حیدر قلى سردار کابلى- تعلیقات بر شرح بر فصوص محى الدین عربى- تعلیقات بر قبله ملا مظفر- تعلیقات و حواشى بر دوره اصول اقلیدس و شرح صدور آن به تحریر خواجه نصرالدین طوسى- تعلیقات بر هشت باب معانى شرح مطول تفتازانى- تعلیقات دوره منطق منظومه متاله سبزوارى- تعلیقات بر اسفار صدر المتالهین بخصوص از اول جواهر و اعراض تا آخر آن به تفصیل- تحشیه تمهید القواعد صائن الدین معروف به ابن ترکه- تعلیقه و تحشیه و تصحیح مجسطى بطلمیوس و نیز حاشیه بر شروح آن چون شرح نظام الدین نیشابورى و شرح محمد على ریاضى- تصحیح کامل یک دوره نهج البلاغه از روى نسخه‏اى که به یک واسطه از خط سید رضى استنساخ گردیده است.- تصحیح و اعراب گذارى جلدین اصول کافى ثقه الاسلام کلینى- تصحیح تفسیر خلاصه المنهج مرحوم ملا فتح الله کاشانى- تصحیح کامل یک دوره تمامى حکمت متعالیه معروف به اسفار ملا صدرا از اول تا آخر آن از روى چندین نسخه مخطوط و غیر مخطوط محشى و مصحح بر تحشیه و تصحیح مرحوم سید ابوالحسن جلوه زواره‏اى و سید حسن آل طعمه و دیگر حکما- تصحیح و تحشیه بر دوره کامل شرح محقق خواجه نصیر الدین طوسى بر اشارات ابو على سینا- تصحیح کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد که شرح علامه حلى بر تجرید الاعتقاد خواجه نصیر طوسى مى باشد- تصحیح و تعلیق اکرومانالاوس در مثلثات کروى به تحریر خواجه نصیر الدین طوسى- تصحیح و تعلیقه شرح عبد العلى بیرجندى بر زیج الغ بیک- تصحیح شرح ملا عبدالعلى بیرجندى بر اسطرلاب خواجه نصیر طوسى و تصحیح بیست باب اسطرلاب خواجه نصیر و هفتاد باب رساله حاتمیه در اسطرلاب شیخ بهائى- تصحیح کلیله و دمنه ابو المعالى نصرالله منشى با مقدمه و حواشى و مآخذ و امثال آن و ترجمه دو بابش- تصحیح خزائن نراقى با مقدمه و تعلیقات به عربى و فارسى- تصحیح نصاب الصبیان با مقدمه و تحشیه و مزین به تقریظ علامه شعرانى وى رساله‏هاى متعددى در علوم گوناگون دارند که عبارتند از:- مفاتیح المخازن که در واقع تکمیل کننده مقدمات دوازده‏گانه قیصرى بر شرح فصوص ابن عربى است- رساله‏اى در کسب- رساله‏اى در اقسام فاعل- رساله فارسى انه الحق رساله‏اى در ظل( تانژانت)- رساله‏اى در تکسیر دایره و بیان نسبت محیط به قطر دایره( یعنى بحث از پى)- رساله‏اى در مثل افلاطونى- رساله‏اى در مراتب و درجات قرآن مجید- رساله‏اى در میل کلى و مسائل متعدد هندسى و نجومى- رساله‏اى در سیر و سلوک- رساله‏اى در تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم- سى فصل( دایره هندیه)- قضا و قدر- تعیین سمت قبله مدینه به اعجاز رسول الله( صلى الله علیه واله و سلم)- مطالب ریاضى- پیرامون فنون ریاضى- مناسک حج- لیله القدر و فاطمه( علیها السلام)- قطب نما و قبله نما- اختلاف منظر و انکسار نور- لوح و قلم- کل فى فلک یسبحون- مدارج و معارج‏