کتاب اسماعيليون و مغول و خواجه نصيرالدين طوسى‏

اسماعیلیون و مغول و خواجه نصیرالدین طوسی كتابى است كه اصل آن به زبان عربى و تأليف حسن امين است. اين كتاب، توسط مهدى زنديه به زبان فارسى ترجمه شده است.

حسن امين، مورخ عرب كوشيده است سه موضوع تاريخى بزرگ؛ يعنى:

اسماعيليان، مغول‏ها و خواجه نصيرالدين طوسى را بررسى و تبيين نمايد.

ساختار

مؤلف سعى كرده كه موارد مطرح ‏شده در اين كتاب را به‏ صورتى تشريح كند كه ابهامى در ارائه مطالب براى خواننده باقى نماند.

وى بدون اينكه دچار توهم شود كه تنها او راست مى‏ گويد و مى ‏نويسد، به نگارش آنچه به نظرش حقيقت است اقدام مى‏كند.

لذا در اين كتاب عرصه براى نقد علمى بیطرفانه باز است.

 محتوا

حسن امين، مورخ عرب در اين كتاب با قرائتى نو از تاريخ عربى- اسلامى كوشيده است سه موضوع تاريخى بزرگ؛ يعنى اسماعيليان، مغول‏ها و خواجه نصيرالدين طوسى را بررسى و تبيين نمايد.

ایشان در بخش”اقدامات خواجه براى حفظ اسلام”  بيان مى‏ كند كه خواجه يكى از قربانيان يورش اول مغولان در زمان چنگيز بود و مجبور شد قلاع اسماعيليه را پناهگاه امن خود سازد.

دكتر سيد حسن امين در بخش بعدى، تحت عنوان« مغول‏ها»، از اولين حمله مغول‏ها به ايران، خوارزم و حدود آن، علاءالدين محمد خوارزمشاه و بلندپروازى‏هاى او سخن مى‏گويد.

در بخش اسماعیلیان , ارتباط خواجه نصيرالدين طوسى از يك‏سو با اسماعيليه در اثر پناهنده شدن وى به قلاع آنها و از سوى ديگر با مغول‏ها در اثر راه يافتن او به دربار هلاكوخان و به دنبال شكست اسماعيليان سخن گفته شده است.

  در این بخش، به كيفيت شكل‏ گيرى فرقه« اسماعيليه»،« فاطميان» و انشعابات درونى آنها بپردازد.

 اسماعيليان، فرقه‏ اى از شيعيان هستند كه پس از امام جعفر صادق( ع) به امامت اسماعيل اعتقاد دارند و فاطميان كه مدت‏ها در مصر حكومت می ‏كردند، از چنين مذهبى برخوردار بودند،

 در سال 687، اسماعيليان به دو فرقه منشعب شوند:

يك فرقه، قائل به امامت ابوالقاسم احمد المستعلى بالله و در نتيجه، موسوم به« مستعليه» گرديد و فرقه ديگر، قائل به امامت نزار و در نتيجه، موسوم به« نزاريه».

يكى از مباحثى كه استاد امين در اين بخش آورده، نقد سخن ابن تيميه در باب ارتباط خواجه و خان مغول و اسماعيليه است.

نويسنده سپس به چگونگى فعاليت اسماعيليان ايرانى در دوره قاجاريه مى‏پردازد و توضيح میدهد

كتاب استاد امين با مقاله‏ اى از احمد فؤاد پاشا، استاد فيزيك دانشكده علوم دانشگاه قاهره، تحت عنوان« سهم ابن هيثم، خيام و طوسى در پيشرفت استدلال‏هاى رياضى» پايان می یابد.