کتاب المعجم الفلسفی

توسط دکتر جمیل صلیبا، به زبان عربى و در باره توضیح پاره ‏اى از لغات و اصطلاحات فلسفى نوشته شده است.

ساختار

کتاب، داراى دو جزء است و لغات و اصطلاحات فلسفى را به ترتیب حروف الفبا، در بیست و هشت باب ذکر کرده است .

در کنار غالب لغات عربى، معادل آنها را در انگلیسى و فرانسوى نیز آورده است.

محتوا

اولین لغت کتاب، الآخره و آخرین آن، الیوهیمریه است.مؤلف، اصطلاح الآخره را علمى دانسته است که از مسائل مربوط به پایان جهان و منازل فراروى انسان سخن مى‏گوید.

اصطلاح الیوهیمریه را نام مذهب یوهیمیروس قورینایى، مى‏داند.

در این مذهب، اعتقاد بر این است که خدایان اسطوره ‏اى، انسان‏هایى برجسته و قهرمان بوده اند و زندگى واقعى داشته‏ اند، منتها مردم، پس از مرگ آنها، چنان در حقشان غلو کرده ‏اند که رفته رفته به اسطوره مبدل شده‏ اند.

• پاره‏ اى دیگر از لغات بدین قرار است:

باطل، در اصطلاح، به معانى گوناگونى آمده از قبیل عدم مطابقت فعل با امرى که خواهان آن هستى، بودن فعل به گونه اى که اصلا به مقصود دنیوى نرسد، آنچه داراى فایده و اثر و غایتى نیست .

التحلیلات، در نزد ارسطو، همان منطق صورى است و بر دو گونه مى‏باشد:

یکى، تحلیلات اولى که مشتمل بر تحلیل قیاس است و دیگرى، تحلیلات ثانیه که مشتمل بر شروط معرفت علمى و برهانى است.

ثابت، ضد متغیر است و بر موجود یا امرى که با تشکیک مشکک زایل نمى‏گردد، اطلاق مى‏شود.

الجمهوریه، حکومتى است مردمى که در آن، رئیس دولت براى مدتى معین از طرف مردم انتخاب مى‏شود و نیز به هیئتى متشکل از اشراف قوم یا بزرگان آنها اطلاق مى‏گردد.

الحبسه، معناى این لفظ در زبان انگلیسى ناتوانى از گفتار یا نوشتار یا… و در زبان عربى فقط به ناتوانى از گفتار اطلاق مى‏شود.

الخارجى، در اصطلاح فلاسفه، معانى متعددى دارد از قبیل ظاهر، آنچه وجودش مستقل از شناخت ما نسبت به آن است، موجود در اعیان نه اذهان، آنچه بذاته و لذاته موجود است.

الوسیط، آنچه واسطه بین دو چیز واقع مى‏شود براى نزدیک کردن یکى به دیگرى، شخصى که باعث ایجاد ارتباط بین زندگان و ارواح مردگان مى‏شود.