کتاب روش تندرستى در اسلام / ترجمه طب النبي وطب الصادق عليهما السلام

کتاب روش تندستى در اسلام، نوشته ابو العباس، جعفر بن محمد بن معتز بن محمد بن مستغفر نسفى سمرقندى نخشبى حنفى، معروف به ابو العباس مستغفرى، متوفاى 432 ق، است. موضوع كتاب، هم‏چنان‏كه از نامش پيداست، طب است و قواعد طب را از طريق سنت نبوى بيان مى‏كند.

ساختار کتاب روش تندستى در اسلام

مؤلف کتاب روش تندستى در اسلام، به‏ جهت اختصارِ كتاب و وحدت موضوع، آن را فصل ‏بندى نكرده و از ابتداى كتاب، با عبارت« قال رسول اللّه( ص)» شروع نموده و با همان سياق نيز كتاب را به اتمام رسانده است.
تنها نكته در سياق كتاب، اين است كه اولين روايات كتاب، رواياتى جامع و قواعدى كلى است و از اواسط كتاب، روايات موردى، كه در باره غذاى خاص و يا اثرى خاص است شروع شده است.

محتوای کتاب روش تندستى در اسلام

كسى كه مختصر آشنايى با متون اسلامى و روايات داشته باشد، اهميت مسائل بهداشتى و طب را در نظر اسلام به‏ خوبى درك مى ‏كند و به خاطر شدت اهتمام ائمه اطهار( ع) و پيامبر اكرم( ص) به اين موضوع است كه تعداد زيادى از علماى شيعه در صدد جمع ‏آورى روايات و نكات ذكر شده در آنها در موضوع طب برآمده ‏اند. حاصل تلاش آنان نيز نگاشته شدن چندين كتاب در موضوع طب، با عنوان« طب النبى( ص)» يا« طب الأئمة( ع) و… است.
برخى از كسانى كه به اين مهم پرداخته ‏اند:

1. ابن السنى دينورى، م 363؛
2. ابو نعيم اصفهانى، م 432؛
3. ابو الحسن حموى، م 720؛
4. شمس الدين ذهبى، م 748.

کتاب روش تندستى در اسلام، يكى از مآخذ« بحار الانوار» است و علامه مجلسى، آن را به‏ صورت كامل در جلد 62« بحار الانوار»، از ص 290 تا صفحه 303 نقل كرده است.
هم‏چنين محقق طوسى( ره)، در كتاب« آداب المتعلمين» از آن نام برده و مى‏ گويد:

« از جمله علومى كه لازم است انسان ياد بگيرد، طب است و در اين زمينه استفاده از كتاب امام، ابو العباس مستغفرى به نام« طب النبى( ص)» بسيار نيكوست.»
در اين كتاب، حدود 155 روايت نبوى، گردآورى شده كه موضوع همه آنها طب و سلامة الأبدان است و اكثر آنها روايات كوتاهى است كه از يكى دو سطر، تجاوز نمى‏كند.
مؤلف محترم كتاب، كه قصدش تهيه كتابى طبى بوده، تنها متن روايات را نقل نموده و اَسناد همه آنها را حذف كرده و به ذكر« قال( ص)» و« قال رسول اللّه( ص)»، اكتفا نموده است.
به همين دليل( حذف اسناد)، در عنوان كتاب گفته شده:« المنسوب الى رسول اللّه( ص)» كه يك كتاب روايى معتبر محسوب نشود.
نكته ديگر اينكه به نظر علامه مجلسى، اكثر روايات کتاب روش تندرستى در اسلام، از طريق عامه نقل شده است.
مذهب مؤلف كتاب، دقيقا مشخص نيست. علامه مجلسى و شيخ طوسى، او را شيعه مى‏دانند، اما صاحب« رياض» احتمال حنفى بودن او را تقويت كرده است.
وضعيت كتاب‏
تنها شرحى كه بر اين كتاب يافت شده، از مرحوم خاتون‏ آبادى است؛ چنان‏كه شيخ آقا بزرگ نيز در« الذريعة» اشاره كرده است.