فرهنگ مجمع الفرس

سخن پدید آورنده:

فرهنگ مجمع الفرس لغت نامه‏ ايست كه مجمع الفرس يا فرهنگ سرورى نام دارد و محمد قاسم بن حاجى محمد كاشانى متخلص به سرورى در اوايل قرن يازدهم هجرى تأليف كرده است

فرهنگ مجمع الفرس از لحاظ جامعيت و اشتمال بر شواهد شعرى از كلام استادان كهن زبان فارسى و ذكر مآخذ نقل هر لغت و بيان اسناد معانى متعدد لغتى و نقد بعض معانى و غث و سمين اقوال متقابل بر همه فرهنگهاى فارسى كه در قرون گذشته تأليف شده است قطعا برترى دارد

و اگر از لحاظ تعداد لغت و جامعيت معانى متعدد لغات بپاى كاملترين آنان كه برهان قاطع از آن جمله است نرسد، بسبب شواهد نظمى و ذكر سند و نقد معانى و ذكر اقوال مختلفه قطعا بر آن برترى خواهد داشت و چون بشرحى كه خواهيم گفت در تحرير يا روايت كامل كتاب فرهنگ جهانگيرى را نيز در اختيار داشته است برترى وى بر آن فرهنگ نيز قطعى خواهد بود.
فرهنگ مجمع الفرس يا فرهنگ سرورى را چند روايت است و بعبارت بهتر چند بار برشته تحرير درآمده است و طريق كمال سپرده، باين تعبير كه مؤلف در هر نوبت با بدست آوردن منابع و مآخذ جديد بر مقدار لغات يا معانى و شرح لغات تحرير سابق خود افزوده است

و آنچه در ميان همگان شهرت دارد و نسخه ‏هاى فراوان از آن توان يافت تحرير قابل ملاحظه ‏اى از آنست كه من آن را تحرير اوسط ناميده ‏ام و تأليف اين تحرير قبل از سال 1028 بوده و بعبارت بهتر تا سال مذكور است

سپس چنانكه مؤلف در طى مقدمه دوم كتاب (كه فقط در تحريرهاى كامل وجود دارد) مى‏گويد در سال مذكور فرهنگ جهانگيرى تأليف شاه جمال الدين حسينى اينجو از هندوستان براى وى فرستاده شده و بدو فرهنگ ديگر كه شامل اللغة تأليف قرا حصارى و تحفة السعادة از محمود بن شيخ ضياء الدين محمد باشد دست يافته و از كتاب خود تحرير كامل‏ترى پديدار ساخته است كه من آن را تحرير كامل نام گذارده‏ ام و اساس كار من در تصحيح و نشر كتاب حاضر اين تحرير يا روايت اخيرست.